Intern Bunkernummer
La M 05
Lokatie
Lapscheure
Toegankelijkheid
Volledig vrij
Aantal kamers
2
Type bunker
dubbele observatiebunker
Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • De eenvoudigste manier om deze structuur terug te vinden is doorheen het centrum van Lapscheure, de Vredestraat - Hoogstraat te volgen tot je op een T komt met de Groenedijkstraat.
  • Draai hier naar rechts af, de weg gaat over in de Pannepolderstraat.
  • Draai hier linksaf op de weg Zeedijk tot je in een bocht van 90° komt naar links.
  • Hier lag het stutzpunkt Gustav.
  • Deze structuur ligt ongeveer 50 m voorbij deze bocht naar links, langs de noordoostkant van de weg die uitkijkt op Nederland.
  • Men kan deze structuren ook bereiken door vanaf de Damse Vaart komend, de weg Zeedijk verder te vervolgen. Deze zal wel deels onverhard worden in dat geval.
Oude Bunkerkaarten en nummeringen van toepassing op deze bunker
  • Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers:

Kaart: de Hollandstellung - Sector Marinegedeelte vertrekkend aan de Damse Vaart

De moeilijkheid bij deze kaart, is dat ze niet altijd nummert per structuur maar soms per cluster van structuren. Dit vermoeilijkt natuurlijk het weten of men alle structuren wel degelijk heeft gevonden.

Deze structuur is de eerste structuur van de cluster Stutzpunkt Gustav en staat er niet specifiek op vermeld. De enige structuren die er wel op vermeld zijn, zijn de manschappenstructuren "20++" en "19++". Deze structuur ligt er iets noordwestelijk van verwijderd.

(Kaart: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Kaart: de Hollandstellung - Detail Stutzpunkt Gustav.

De kortstbijgelegen vorige structuur op de voorlijn was de kleine betonnen structuur aangeduid als "Heb MG", in deze inventaris La M 06. De eerstvolgende structuur is een zeer kleine munitienis voor een batterij met 5 cm geschut die hier kortbij de grens met Nederland was opgesteld, intern La M 04. Het ganse Stutzpunkt Gustav omvat nog 5 structuren

(Kaart: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Kaart: de Hollandstellung - Detail zone Lapscheure zuidelijk Damse Vaart tot Middelburg dubbelkanaal afkomstig uit Belgische prospectie in 1919.

Op dit plannetje zie je de structuur aangeduid als nr 21. Men duidt de structuur echter aan de verkeerde kant van de weg aan tenzij deze weg ondertussen zou verlegd zijn natuurlijk ten opzichte van vroeger. We zullen het er allicht op houden dat de kaart ze aan de verkeerde kant van de weg positioneert.

(Kaart: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Huidig kadastraal perceelnummer waar de bunker bijhoort en werd gebouwd:
  • Gemeente Lapscheure, Sectie D, kadastrale perceel 55 (gedeeltelijk).
  • Geen enkele structuur op Lapscheure kreeg een specifiek apart kadastraal perceelnummer.

Kadasterschets en luchtfoto.

Op deze kadasterschets anno 2025 zie je dat de weg Zeedijk ook op dit gedeelte een kadastraal nummer draagt. Mogelijks is de weg Zeedijk ook voor dit gedeelte te beschouwen als een private wegel.

Het bunkertje draagt zeker geen apart kadastraal nummer maar is er allicht wel als een klein wit rechthoekje op aangeduid..

Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een in veel gevallen giftig Duits cadeau.
  • Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
  • Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
  • Het stond de eigenaar dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
  • Het structuurtje ligt vlak naast de weg Zeedijk, ongeacht of dit dan ondertussen private weg of openbaar domein is.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be van het ganse Stützpunkt Gustav

Oude luchtfoto uit 1971 van de zone waar dit structuurtje staat. Je ziet er letterlijk nog de 5 structuren op staan die nog gekend zijn als Stutzpunkt Gustav. Op de noordelijk lopende smalle donkere strook de 2 kleine structuren, deze dubbele observatiepost en de kleine munitienis. Westelijk en zuidelijker de 2 manschappen-mitrailleurbunkers met beiden een open veldopstelling in het veld. Op dezelfde hoogte westelijk naast de bestaande gebouwen, een grote manschappenbunker voor 100 personen.

Luchtfoto 2000 - 2003 www.geopunt.be

Dezelfde luchtfoto anno 2000 a 2003. Het zicht is allicht nog vrij ongewijzigd met de huidige situatie. Enkel de grote manschappenbunker voor 100 man is in een bos komen te liggen en is al niet meer zo duidelijk nog te zien.

Luchtfoto 2025 - Google Earth

Actueel zicht dat in feite niet zoveel meer wijzigde. Let er wel op dat steeds meer en meer de oude ruïne (eigenlijk enkel nog funderingen) in het zicht komen van een oude verdwenen kerk van Lapscheure.

Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het betreft de noordelijkste structuur van dit stutzpunkt Gustav.
  • We bevinden ons hier nog altijd amper enkele honderden meters van de Nederlandse grens op de voorlijn.
  • Tussen de voorlijn en de Hollandse grens, moet ook hier nog de dodendraad gelopen hebben.

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

  • Een dubbele observatiebunker uitkijkend op de nabijgelegen Nederlandse grens en niet zover voor de structuur gelegen Dodendraad.
  • In dit geval zal de structuur ook zeker gekoppeld geweest zijn aan de 5 cm artilleriestelling die hier stond en ook gekoppeld zal zijn aan de munitienis die iets verderop terug te vinden is.
Structuur van het bunkertje:
  • De structuur omvat 2 kleine onderling van elkaar gescheiden ruimtes elk met een observatieopening in de richting van Nederland en een toegang aan de overzijde in de richting van de weg.
  • Bovenaan bevindt zich dan telkens een hogere opbservatieplaats die toelaat de omgeving af te speuren doorheen het dak van de structuur.

Bouwplannen horende bij deze bunker

Grondplan

Het betreft een zeer kleine structuur van iets minder dan 3 meter diep en een 5 tal meter breed. Al bij al blijft dit opnieuw dus een kleine structuur.

(Schets: KLM)

Omschrijving van het bunkertje:

  • Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door het Duitse Marinekorps. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
  • Het betreft een zeer kleine structuur van iets minder dan 3 meter diep en een 5 tal meter breed.
  • Aan de voorzijde (vijandelijke kant) zijn er 2 kleinere openingen in de vorm van een observatie-opening.
  • Deze waren ooit afsluitbaar met een luik. Mogelijks werden deze ook gebruikt als schietgat voor een mitrailleur.
  • Aan de straatkant zitten de toegangen, telkens 1 voor elk van de ruimtes die onderling volledig gescheiden zijn..
  • Aan de bovenzijde heeft de bunker voor elk van de ruimtes een vierkante opening. Vanaf de bodem tot hogerop intern de structuur vindt men stijgijzers terug alsook een stoeltje en stangen voor het opstellen van een schijnwerper en eventueel gebruik van een vastzetbare verrekijker.
  • Aan de buitenzijde zie je in het beton kleine uitsparingen waar ooit betonnen bevestigingsblokjes zaten. Dit laat vermoeden dat hij uitwendig ooit het uitzicht zal gehad hebben van bv een houten stal om de structuur minder in het landschap te laten opvallen.
Actuele toestand van deze bunker:
  • Het structuurtje staat vrij bereikbaar naast de weg Zeedijk.
  • In 2020 werd de structuur voor een project rond de Hollandstellung gedeeltelijk opgewaardeerd en gedeeltelijk geruimd.
Draagt de bunker nog sporen van strijd:
  • Voorlopig zie je alvast bij deze kleine structuur geen sporen van projectielinslagen.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Voorlopig geen gekend.

Foto's van deze bunker

Oude foto van deze bunker anno 1991 - Collectie Alain Van Geeteruyen

De observatiegaten richting Nederlandse grens in een besneeuwd landschap anno 1991. (Foto. Collectie Alain Van Geeteruyen)

Deze dubbele observatiebunker zoals zichtbaar vanaf de weg Zeedijk. Zoals je hier kan zien, stond de structuur zeker toen nog meer vrij dan dit nu het geval is. Ook stak hij zeker minder in het maaiveld. (Foto. Collectie Alain Van Geeteruyen)

Eigen prospecties anno 2016 - 2017

Zicht op de structuur van de eveneens bij het Stutzpunkt horende 2 manschappenbunkers op de weide zuidoostelijk van deze structuur. De bomen in lijn weglopend op de foto zijn deze langs de weg Zeedijk, hier onverhard. In de verte de bomen langs de dwars hierop aansluitende Groenendijk.

Het verlengde van de dijk langs Zeedijk met op de achtergrond deze structuur. De kleine munitienis, La M 04 ligt hier links juist buiten de foto.

linker hoek van de structuur met rechts de observatiegaten, grotendeels verstoken onder de begroeiing en het maaiveld.

globale blik op de vijandelijke zijde van de structuur. Beide observatiegaten kijken op de Nederlandse grens uit die amper enkele honderden meters verderop ligt. Daar lag ooit ook nog de Dodendraad tussen.

Het linker observatiegat. Je ziet duidelijk uitstekende draadstangen die er toch op duiden dat het observatiegat zelf ooit was afgesloten met allicht een metalen luik over de draadstangen. Het smalle sleufgat links boven het observatiegat is te koppelen aan de bevestiging van buitencamouflage, allicht een houten kader om de structuur het uitzicht te geven van een houten stal.

Globale blik intern in de er achter stekende kleine ruimte via dit observatiegat.

Een gelijkaardig zicht van het rechter observatiegat. Mogelijks werden deze ook gebruikt als schietgat voor mitrailleur maar dit wordt in feite tot op heden nergens bevestigd.

Rechter zijkant met links de observatiegaten. Ook in de zijwand zie je uitsparingen in het beton tegen de dakrand van ingewerkte stukjes hout in het beton.

Achterzijde met de toegangen aan de kant van de onverharde wegel Zeedijk.

De beide toegangen zijn origineel groot genoeg om de structuur staande te kunnen betreden. Zo weet je ook meteen hoeveel dieper de structuur heden onder het huidige maaiveld steekt.

Gelijkaardig zicht. Volledig op de achtergrond de bomen langs de Damse Vaart.

Detail van de toegangen. Ook hier zie je grotere gaten in het beton aan de bovenzijdes van de toegangen. Opnieuw zullen hier ooit houten bevestigingsblokken voor camouflage in het beton gestoken hebben. Deze hebben weer en wind van meer dan 100 jaar ondertussen niet meer overleefd.

In de randen zie je duidelijk dat hier ooit deuren met scharnieren zaten die de structuur in niet gebruikte toestand afsloten. Of deze in hout of metaal waren is onbekend.

Wijze waarop je de structuur intern kan betreden. Hier zitten allicht ofwel trappen verborgen onder de ingekalfde grond of een nog groter totaal niet meer zichtbaar toegangssas aan de buitenzijde.

Intern de nog vrij intact aanwezige restanten van een stoeltje voor de observator in de bovenbouw van de structuur (rechts). Aan de andere zijde een uitstekende pin voor het plaatsen van een schijnwerper of verstelbare verrekijker.

Detail van de resten van het stoeltje.

De staaf voor verrekijker of montage van de schijnwerper.

De 2e toegang met duidelijk zichtbaar restanten van scharnieren.

Binnenzicht in deze 2e identieke maar gespiegelde ruimte.

Blik naar de ingang vanuit de structuur.

Opnieuw de restanten van een stoeltje boven de toegang. De observator zat dus met zijn rug tegen de toegang, kijkend richting Nederland.

Details van ingewerkte betonijzers die dienst deden als traptreden om het stoeltje te kunnen bereiken.

2e detail van de sporten. hier zijn ooit staven verwijderd of totaal weggeroest.

Blik naar boven dat hier nog volledig afgesloten is met 2 betonnen deksels. Of deze origineel bij de structuur horen is onduidelijk.

foto's anno 2021 - nadat de structuur gedeeltelijk geruimd werd in 2020- Collectie Ronny De Rocker

De aanvalszijde nadat de structuur toch in 2020 iets meer werd vrijgezet (Foto: collectie Ronny De Rocker)

De beide toegangen, ook meer vrijgemaakt. (Foto: collectie Ronny De Rocker)

De bovenzijde met de 2 observatiegaten. Of de op de voorzijde zichtbare betonnen afdekplaten hier origineel bijhoren is niet duidelijk. (Foto: collectie Ronny De Rocker)

Blik vanaf de bovenzijde in het ene geopende observatiegat. 1 van de betonnen platen die hiervan nog op de bovenzijde lag, is er ondertussen blijkbaar ingegooid...

Specifieke bijkomende interessante bronnen:
  • Agentschap Onroerend Erfgoed 2017: Hollandstellung - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/127073
  • Specifieke omschrijving van deze bunker op Lapscheure - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/300977
  • Ook hier kan men zich serieus de vraag stellen hoe het kan dat een dergelijke heden nog maar slechts eenmalig terug te vinden type structuur niet meer beschermd wordt door de Dienst Erfgoed terwijl hij dit wel degelijk ooit was. Opnieuw een schandvlek op een dienst zoals de Dienst Onroerend Erfgoed die toch erfgoed diende te beschermen tegen verdwijnen of heb ik het totaal mis voor...
Vorige: La M 06
Volgende: La M 04